چرخه رنگ ایتن چیست؟ رنگ شناسی در طراحی داخلی

اگر درباره رنگ ها در هنر و دکوراسیون مطلبی خوانده باشید، احتمالا تا بحال کلماتی مثل رنگ های اصلی، فرعی، مکمل و … را دیده اید. همینطور ممکن است درباره چرخه رنگی ایتن هم مطالبی شنیده باشید. حالا سوالی که پیش می آید این است که رنگ های اصلی و ثانویه چه هستند؟ و چرخه رنگ ایتن چیست و چه کمکی به ما می کند؟

چرخه رنگی ایتن یکی از تقسیم بندی های معروف برای شناسایی و تفکیک رنگ هاست. این چرخه از یک دایره تشکیل شده که به ۱۲ قسمت تقسیم می شود و هر قسمت به یک رنگ اختصاص دارد. آشنایی با چرخه رنگی ایتن کمک می کند که ما هویت و جایگاه رنگ ها را نسبت به یکدیگر بشناسیم. همینطور با کمک چرخه رنگ می توانیم ارتباط رنگ ها و تقسیم بندی انواع رنگ را تشخیص بدهیم و از آن در انواع هنرها و به خصوص دکوراسیون و طراحی داخلی استفاده کنیم. در این مطلب چرخه رنگ ایتن و دسته بندی های پراستفاده آن برای دکوراسیون و طراحی داخلی را به شیوه ای ساده آموزش می دهیم. پس برای شناخت هر چه بهتر رنگ ها تا پایان مطلب با ما همراه باشید.

کاربرد چرخه رنگ در طراحی داخلی

مبحث رنگ و رنگ شناسی در طراحی داخلی و دکوراسیون اهمیت بسیار بالایی دارد. دلیل آن هم این است که رنگ ها به لحاظ روانشناسی می توانند روی انسان ها تاثیر بگذارند و هر کدام مشخصات خاص خودشان را دارند. پس یکی از عوامل مهمی که حال و هوای فضای ما را تعیین می کند رنگ های مورد استفاده در فضاست. علاوه بر این هر رنگ در ارتباط با رنگ های دیگر ممکن است تغییر کند و اثر متفاوتی بگذارد. پس قبل از استفاده از رنگ ها در دکوراسیون داخلی باید با هویت و مشخصات آنها آشنا باشیم و بدانیم که ترکیب رنگ های مختلف چه تاثیری بر فضای ما می گذارند.

چرخه رنگ ایتن جزو مباحث پایه و بنیادینی است که به شناخت و انتخاب بهتر رنگ ها کمک می کند. علاوه بر این در مباحث رنگ شناسی بارها کلماتی مثل رنگ سرد، گرم، اشباع شده، تند، خنثی و … به کار می روند. چرخه رنگ ایتن به آشنایی با این دسته بندی ها هم کمک می کند و مبنای همین تقسیم بندی های رنگی محسوب می شود. پس لازم است که قبل از مطلعه مشخصات رنگ های مختلف با این چرخه رنگ آشنایی کامل داشته باشیم.

ایتن کیست؟

یوهانس ایتن یک فرد سوئیسی متولد ۱۹۶۷ بوده است که نقاش، طراح، معلم، عارف و نظریه پرداز و هنرمندی اکسپرسیونیست بوده است. وی ایده اولیه دایره و چرخه رنگ را به این شکل فعلی برای تدریس مبحث رنگ ها ترسیم و طراحی کرده است. ایتن یکی از اعضای مکتب باوهاوس بوده و زیر نظر معمار معروف والتر گروپیوس هم فعالیت می کرده است و کتابی به نام “هنر رنگ ها” نوشته است . چرخه رنگ ۱۲ رنگی به احترام یوهانس ایتن به نام چرخه رنگ ایتن شناخته می شود.

دایره یا چرخه رنگ ایتن چیست؟

چرخه رنگ ایتن از سه قسمت کلی تشکیل می شود.

رنگ های اصلی

یک مثلث در مرکز دایره قرار دارد که رنگ های اصلی در آن قرار دارند. رنگ های اصلی عبارتند از :

• آبی
• زرد
• قرمز

رنگ های اصلی رنگ هایی هستند که از ترکیب هیچ رنگ دیگری ساخته نشده اند و به صورت خالص در طبیعت هم موجود هستند. بنابراین آنها را به عنوان رنگ های پایه یا اصلی برای ساخت رنگ های دیگر می شناسیم. تمام رنگ های دیگری که ما در اطراف می بینیم درصدی از رنگ های اصلی را درون خودشان جا داده اند. سه رنگ اصلی در چرخه ایتن هر کدام رو به جهتی قرار گرفته اند که قسمت بعدی دایره ایتن را تعیین می کنند.

رنگ های ثانویه

روی هر ضلع مثلث مرکزی در چرخه ایتن یک مثلث دیگر قرار گرفته که متعلق به یک رنگ ثانویه است. پس جمعا سه مثلث و سه رنگ ثانویه داریم. هر رنگ ثانویه از ترکیب دو رنگ اصلی به دست می آید. رنگ های ثانویه عبارتند از :

• نارنجی : زرد + قرمز
• سبز : آبی + زرد
• بنفش : آبی + قرمز

توجه کنید که وقتی از رنگ های ثانویه صحبت می کنیم، یعنی برای ساخت هر رنگ ثانویه باید دو رنگ اصلی را به مقدار برابر ترکیب کنیم. یعنی بنفشی که با ۵۰% آبی و ۵۰% قرمز ساخته می شود یک رنگ ثانویه است. پس هر رنگ ثانویه فضایی بین دو رنگ اصلی در چرخه رنگ به خودش اختصاص می دهد.

دایره ۱۲ رنگی

در نهایت در چرخه رنگ ایتن یک دایره دورتادور داریم که از ۱۲ رنگ تشکیل می شود. ۳ رنگ از این ۱۲ رنگ، همان رنگ های اصلی هستند که دقیقا روبروی نوک مثلث سمت خودشان قرار می گیرند.

 3 رنگ هم رنگ های ثانویه هستند که روبروی مثلث خودشان و بین دو رنگ اصلی که از آن ساخته می شوند قرار می گیرند.

به این ترتیب بین هر رنگ اصلی و هر رنگ ثانویه یک فضای خالی باقی می ماند که متعلق به یک رنگ ترکیبی است. رنگ های ترکیبی هر کدام از ترکیب یک رنگ اصلی و یک رنگ ثانویه به دست می آیند. پس در مجموع ۶ رنگ ترکیبی داریم :

• نیلی ( بنفش – آبی) : آبی + بنفش
• فیروزه ای ( سبز – آبی) : آبی + سبز
• سبز چمنی (سبز – زرد) : سبز + زرد
• زرد کهربایی (زرد – نارنجی) : زرد + نارنجی
• قرمز آجری ( نارنجی – قرمز) : نارنجی + قرمز
• ارغوانی (قرمز- بنفش) : قرمز + بنفش

این ۱۲ رنگ مبنای تقسیم بندی های فراوانی برای شناخت و نام گذاری رنگ ها محسوب می شوند. همینطور ترکیب رنگ ها و کالیته های رنگی زیادی را بر اساس همین چرخه رنگ تنظیم کرده اند که در انواع طراحی و کارهای بصری مورد استفاده قرار می گیرند. پس حالا با شناخت این دسته بندی می دانیم که هرجا نامی از رنگ های اصلی، ثانویه و ترکیب برده می شود به چه معنی هستند.

رنگ های مکمل

کاربرد چرخه رنگ ایتن فقط به شناخت و تقسیم بندی رنگ ها ختم نمی شود. با کمک چرخه رنگ ایتن می توانیم روابط رنگ ها با هم را تشخیص بدهیم و از آن برای انتخاب رنگ های مناسب در دکوراسیون استفاده کنیم. یکی از مفهوم هایی که در این دایره رنگ می توانیم ببینیم، مفهوم رنگ های مکمل است. حالا رنگ مکمل دقیقا چیست؟

هر رنگ مکمل در واقع رنگ مقابل خودش را تکمیل می کند. و هر رنگ مکمل از رنگ هایی تشکیل می شود که رنگ دیگر آنها را ندارد. به طور مثال رنگ سبز از ترکیب رنگ های زرد و آبی تشکیل می شود. در ساخت رنگ سبز از رنگ قرمز استفاده نمی کنیم. پس رنگ قرمز مکمل رنگ سبز محسوب می شود. رنگ های مکمل در کنار همدیگر شدیدتر و درخشان تر دیده می شوند و تضاد و تفاوت بسیار خاصی از خودشان به نمایش می گذارند. گفته می شود که چشم با دیدن هر رنگی ناخودآگاه به دنبال مکمل آن می گردد و حتی مکمل آن را در ذهن می سازد. از رنگ های مکمل در هنر و صنایعی مثل فشن، دکوراسیون و …به وفور استفاده می شود چرا که ترکیب هایی چشم گیر و جذاب هستند.

در دایره رنگی ایتن هر دو رنگ مکمل روبروی هم قرار می گیرند. یعنی روی دایره ۱۲ رنگی هر رنگی را که انتخاب کنید نقطه مقابل آن رنگ روی قطر دایره، مکمل آن محسوب می شود. پس رنگ های آبی و نارنجی، قرمز و سبز، زرد و بنفش مکمل هم هستند. همین قضیه برای رنگ های ترکیبی هم ادامه پیدا می کند.

رنگ های سرد و گرم

یکی دیگر از دسته بندی های مهم چرخه رنگ ایتن، تقسیم رنگ ها به دو گروه سرد و گرم است. این تقسیم بندی در دکوراسیون داخلی و برقرار کردن تعادل بصری و احساسی فضا بسیار مهم است. در واقع تقسیم بندی رنگ ها به دو گروه سرد و گرم به احساسی برمی گردد که از دیدن رنگ ها در انسان ها برانگیخته می شود و ریشه در روانشناسی دارد. منظور از تعادل دمایی رنگ ها و یا دمای رنگ ها هم همین سردی و گرمی آنها در این دسته بندی است.

در چرخه رنگ ایتن اگر قطر دایره را از رنگ زرد به بنفش ترسیم کنیم، دایره ۱۲ رنگی به دو قسمت مساوی تقسیم می شود. رنگ هایی مثل زرد، قرمز، نارنجی و … در یک سمت قرار می گیرند و اصطلاحا به آنها رنگ های گرم می گوییم. رنگ هایی مثل آبی، سبز، بنفش و … در سمت مقابل قرار می گیرند و به آنها رنگ های سرد می گوییم.

رنگ های سرد :

رنگ های سرد ناخودآگاه احساس سرما به انسان منتقل می کنند و ضربان قلب را پایین می آورند و احساس آرامش و استراحت در فرد ایجاد می کنند. از این ویژگی آنها برای فضاهایی که نیاز به آرامش و استراحت داریم در دکوراسیون داخلی استفاده می کنیم.

رنگ های گرم :

در مقابل رنگ های زرد ضربان قلب را بالا می برند و انرژی و تحرک را در انسان بیدار می کنند. از این ویژگی هم برای شاداب شدن و انرژی بخشیدن به محیط استفاده می کنیم.

اگر جایی در دکوراسیون نیاز باشد که ویژگی سرما و یا گرمای محیط را تعدیل کنیم، از ترکیب رنگ های سرد و گرم با هم استفاده می کنیم. به طور مثال اگر در یک اتاق زیاد از رنگ آبی استفاده کنیم ممکن است محیط سرد و کسالت بار بشود. پس در کنار آن از یک رنگ گرم مثل زرد و نارنجی هم استفاده می کنیم تا تعادل دمایی فضا برقرار بشود.

رنگ های خنثی

همانطور که می بینید در چرخه رنگ ایتن رنگ هایی مثل سفید، مشکی و خاکستری ها حضور ندارند. علت این مسئله این است که این رنگ ها در واقع به عنوان رنگ هویت ندارند و رنگ هایی خنثی هستند. سفید از جمع تمام رنگ ها در نور سفید تشکیل می شود و مشکی از نبود رنگ ها به وجود می آید. طوسی ها یا خاکستری ها هم از ترکیب سفید و مشکی با درصدهای متفاوت به دست می آیند.

رنگ های خنثی هم به صورت تکی و هم در ترکیب با رنگ های دیگر نقش بسیار مهمی در دکوراسیون دارند. ما می توانیم از ترکیب رنگ های خنثی با رنگ های دایره رنگی ایتن، میلیون ها رنگ مختلف به دست آوریم. هر رنگ از دایره رنگی را می توانیم با مقادیر مختلفی از سفید ترکیب کنیم و طیف هایی روشن به دست آوریم. در مقابل می توانیم با مشکی هم ترکیب کنیم و تناژ های تیره تر بسازیم. همینطور رنگ های دایره رنگی در ترکیب با خاکستری حالتی مات و کدر به خودشان می گیرند و از شدت آنها کاسته می شود. از تمام این طیف های ساخته شده می توانیم در دکوراسیون داخلی استفاده کنیم.

رنگ های خنثی در دکوراسیون داخلی

علاوه بر خاکستری و سفید و مشکی، رنگ هایی مثل کرم، بژ، قهوه ای، خاکی، عاجی، استخوانی و … را هم عموما به عنوان رنگ هایی خنثی می شناسند. علتش هم این است که در ساخت این رنگ ها مقدار بسیار زیادی رنگ خنثی استفاده می شود به حدی که تاثیر رنگ های دیگر را از بین می برد. پس وقتی از رنگ های خنثی در دکوراسیون صحبت می کنیم، منظورمان سفید، مشکی، طوسی و یا رنگی از این دسته و گروه رنگ است.

استفاده از چرخه رنگ

روش های مختلفی برای انتخاب ترکیب رنگ مناسب روی چرخه رنگ ایتن وجود دارد که هر کدام کاربرد متفاوتی دارند. در مطلب جداگانه ای به صورت مفصل این روش ها را بررسی کرده ایم که به کمک آنها می‌توانید ترکیب رنگ مناسب دکوراسیون خودتان را بیابید. پیشنهاد می‌کنیم قبل از انتخاب رنگ‌ها لینک زیر را برای آشنایی با کاربردهای چرخه رنگ مطالعه بفرمایید:

مطلب پیشنهادی :‌ چطور از چرخه رنگ استفاده کنیم؟

طور کلی در دسترس داشتن چرخه رنگ و آشنایی کامل با تاثیرات و ارتباطات یک رنگ با دیگری به ما کمک می کند که رنگ های بهتری برای دکوراسیون فضا انتخاب کنیم. اگر سوال یا ابهامی درباره رنگ ها در دکوراسیون داشتید و یا برای انتخاب رنگ نیاز به مشاوره داشتید، می توانید در بخش نظرات و یا مشاوره رایگان با ما مطرح کنید تا همکاران ما در اسرع وقت شما را راهنمایی کنند.

همینطور مطالب جداگانه ای درباره هر رنگ و ترکیب رنگ های مناسب در دکوراسیون تهیه شده اند که می توانید در دسته بندی رنگ ها به آنها دسترسی داشته باشید. پیشنهاد می کنیم قبل از انتخاب هر رنگ برای دکوراسیون، با مشخصات و اثرات آن آشنا بشوید تا نتیجه بهتری بابت زمان و هزینه ای که برای دکوراسیون به کار می برید، به دست آورید.

مطالب مرتبط :

چطور از چرخه رنگ برای انتخاب رنگ استفاده کنیم؟

رنگ در دکوراسیون داخلی

مطالب مربوط به دسته بندی رنگ ها